Obeziteye pek çok neden yol açabilir.

1.İLAÇ KULLANIMINA BAĞLI GELİŞEN OBEZİTE

Hastalıkların tedavisi için kullanılan bir grup ilacın yan etkilerinden biride kilo artışıdır. Bu ilaçların; bir kısmı metabolizmanın yavaşlatmasına bir kısmı fiziksel aktivitenin azalmasına neden olacak halsizlik, uyku hali, yorgunluk gibi yan etkilere neden olmakta, bir kısmı insülin direncini artırarak kilo alımına yol açmaktadır. Bazı ilaçlarda iştahı artırabilir, ödeme neden olarak vücutta su tutulumunu artırabilir. Bazı ilaçların ise merkezi sinir sistemindeki monoaminleri etkilediği düşünülmektedir. Bu ilaçlar arasında; antidepresanlar, antipsikotik ilaçlar, antikonvülzan ilaçlar, beta blokerler, antialerjik ilaçlar, doğum kontrol ilaçları, antidiyabetik ilaçlar ve steroid hormonlar yer almaktadır.

1.a.Antidepresanlar

Psikiyatrik tedavide kullanılan pek çok ilaç obeziteye yol açabilmektedir. Diyabet, kolesterol yüksekliği, kan basıncı yüksekliği ve çeşitli metabolik bozuklukların antidepresan kullanan hasta gruplarında artması psikotrop kullanımına bağlanmaktadır. Antidepresan kullanan bireylerde; halsizlik, yorgunluk, uyku hali ile birlikte ruhsal bozukluklardan kaynaklanan asosyalleşme, eve kapanma ve tıkanırcasına yeme sendromları görülmektedir. Metabolizmanın yavaşlaması, defektlerin oluşması, fiziksel aktivitenin aktivitenin azalması ve iştahın artarak daha çok kalorili beslenme obeziteye neden olmaktadır.

1.b. Antipsikotik İlaçlar

En çok kilo artışına yol açan ilaçlardır. Antipsikotik ilaç kullanımı şizofreni tedavisinde ilk seçenek olarak görülmektedir. Antipsikotik ilaç kullanımına bağlı olarak; tip 2 diyabet, hiperglisemi, hiperlipidemi gibi metabolik bozukluklar görülebilmektedir.(1) Uzun süre antipsikotik kullanan hastalarda insülin direnci gelişebileceği bildirilmiştir.(11) Antipsikotik ilaç kullanımında kilo artışından önce glikoz metabolizmasında defektler görülmektedir.(12) Tüm bu yan etkiler ile birlikte iştahın artması ve fiziksel aktivitenin azalması ile obezite gelişebilmektedir.

1.c. Antikonvülzan İlaçlar

Vücudun istem dışı kasılmalarını önlemek için kullanılan antikonvülzan ilaçlar epilepsi hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Bu ilaçlar iştah artıran hipotalamik histamin 1 (H1) ve serotonin 2c(5-HT2c) reseptörlerine bağlanarak iştahı artırmaktadır. Ayrıca hareket güçlüğüne(ataksi) neden olabilen bu ilacın uzun süre kullanımında fiziksel aktivitede azalma görülmektedir. Bu nedenler bir araya gelince kilo artışına neden olmaktadır.

1.c. Beta Bloker İlaçlar

1960 yılında ilk kez kullanılan beta blokerler kalbin “beta reseptör” adı verilen bölgelerine tutunarak, bloke etmektedir. Bu sayede kalbin iş gücü azalmaktadır. Stres anında salınan adrenalin beta reseptörlerini aktive etmekte ve kalp hızını, kalp atım gücünü artırmaktadır. Beta blokerler buna engel olarak kalp kaslarının kasılmalarını azaltmakta, kalp damarlarının 

spazmına engel olmaktadırlar. Kardiyovasküler hastalıkları olan kişilerde kullanılan beta blokerler metabolizmayı yavaşlatır ve su tutulumunu artırır. Kullanan hasta grubu kilo almaya meyilli bir gruptur. Beta blokerlerin bu etkileri ile birlişince obezite gelişebilmektedir.

1.d.Antialerjik İlaçlar

Alerji tedavisinde kullanılan bu ilaçlar histamini bloke etmektedirler. Bu ilaçlar hastanın daha çok uyumasına ve hareketsiz olmasına neden olmaktadır. Fiziksel inaktiviteye bağlı olarak kilo artışı gelişmektedir. En sık kullanılan antialerjik “Difenhidronil”dir.