Bilinen insanlık tarihi boyunca; farklı fenotipe sahip insanlar hep var olmuştur. Fazla kilolu, zayıf, normal kilolu, şişman, obez gibi tanımlamalarla karşılık bulan bu özellikler zamanın değişmesiyle farklı terimlerle kabul görmüştür. Bu terimlerin algı biçimleride zaman içerisinde değişiklik göstermiştir. Fazla kilolu veya şişman olmak kimi zaman güç, kudret, heybet gibi kavramlarla karşılık bulurken; kimi zamanda verimli, bereketli gibi kavramlarla karşılık bulmuştur. İlk çağda fazla kilo; gücü ve sağlığı simgelemiştir. Zaman geçtikçe özellikle sanayi devrimi ile fazla kilolu bireylerin toplumdaki kabulü değişmeye başlamıştır. Çalışma hayatının değişmesi, hızlanmasıyla bu tempoya uyum sağlayabilecek fiziksel niteliklere sahip bireyler verimli kabul edilerek, fazla kilolu bireyler; sağlıksız, yavaş, verimsiz olarak kabul edilmeye başlamıştır. Artan teknoloji, yapılan sağlık çalışmalarınıda geliştirmekte, hergün yeni bir bilgi ortaya çıkarmaktadır. Zamanla fazla kilonun; bireylerde istenmeyen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen kronik hastalıklara zemin hazırladığı saptanmıştır. Bu sebeplerle günümüzde şişmanlık; kronik, ilerleyici bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Kişinin obez olup olmadığını saptamak için günümüzde kullanılan iki metod vardır. İdeal kilo ile beden kitle indeksi(BKİ) veya Quetelet indeksidir. Kişinin ağırlığının ideal ağırlığından %10 fazla olması kilolu olarak adlandırılırken, ağırlığın %20 fazla olması obezite olarak adlandırılır. BKİ ise; kişinin ağırlığının, boyunun metre cinsinden karesine bölünmesi ile elde edilir. Dünyada kabul görmüş BKİ aralıklarına göre kişinin obezite olup olup olmadığı saptanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bu sınıflandırma aşağıdaki gibidir.
BKİ ARALIKLARI
|
SINIFLAMA
|
18.5 kg/m2 ve altı
|
Zayıf
|
18.5-24.9 kg/m2
|
Normal Kilolu
|
25.0-25.9 kg/m2
|
Pre Obez
|
30.0-34.9 kg/m2
|
1. Derecede Obez
|
35.0-39.9 kg/m2
|
2. Derecede Obez
|
≥40.0 kg/m2
|
Morbid Obez
|
≥45.0 kg/m2
|
Süper Obez
|
Bununla beraber vücut yağ miktarıda bireyin obez olup olmadığı hakkında bilgi verir. İdeal kilolu bireylerde vücut yağ oranı; erkeklerde %12-18 iken, kadınlarda %20-30’dur. Obez olan bireylerde ise vücut yağ oranı erkeklerde %22-25, kadınlarda %32-35 ve bu aralıklardan daha fazla görülmektedir.
Obezite; çevre, bireysel alışkanlıklar, azalan fiziksel aktivite, hormonal anormallikler ve diğer faktörler ile ortaya çıkmaktadır. Çok fazla, kalorisi yüksek besin tercih etmek ve fiziksel aktiviteyi azaltmakla birlikte gelişebilir. İşlenmiş gıdaların artması, kolay erişilebilirlik, yeme kültürünün değişmesi kalorisi yüksek besinlerin tercih edilmesine neden olmaktadır.